BERNARDUS: VAN EEUWIGHEID TOT EEUWIGHEID ZIJT GIJ  

Hij was geen denker.

Hij vond wetenschap omtrent God, theologie, een kille bedoening.

Hem ging het om weten vanuit ervaring.

In zijn mystiek is de louter geestelijke ervaring verbonden met de vleeswording van God, of zoals hij het noemt de 'verkorting' van het Woord:

Van eeuwigheid tot eeuwigheid zijt Gij, God, en zie, Hij is geworden tot een eendagskind.

Aan dit kind, Jezus, en zijn moeder zijn 31 van zijn preken gewijd. Hij beleeft zijn inzicht als een appel.

Dat God aan ons gelijk wilde worden, betekent dat Hij ons uitnodigt gelijk aan Hem te worden.

Het betekent ook dat de mystieke liefde in menselijke termen weer te geven is.

BERNARDUS gebuikt hiervoor het Hooglied uit de joodse bijbel.

Hij is niet de eerste die dit doet, maar bij hem gebeurt het wel voor het eerst intens emotioneel, uitvoerig en vanuit persoonlijke ervaringen.

BERNARDUS voelde zich als een vrouw die verliefd ingaat op de liefde van een man.

Deze toenadering groeit dan uit tot een liefdesgeschiedenis met hoogtepunten waarin beiden in elkaar opgaan, en dieptepunten als de man weg is en niet op haar verlangen ingaat.

Menselijke profane liefdestaal wordt aldus mystieke taal.

Het typische in deze bruidsmystiek is dat enerzijds de mystieke ervaring als liefde wordt geïnterpreteerd en niet primair als verlichting, en anderzijds dat een sterke nadruk valt op het onderscheid tussen God en mens.

Ze zijn en blijven partners met een eigen individualiteit.

Bernardus was een emotioneel mens.

Maar hij was niet oeverloos in zijn emoties.

Hoewel hij zich bewust is tussen zijn liefde en de scheppende Liefde, merkt hij wel op dat dit alleen in het gevoel zo is, niet in realiteit.

In werkelijkheid blijft het schepsel onderscheiden.

Hij maakt dit duidelijk met het voorbeeld van en stuk ijzer dat in het vuur gloeiend geworden is.

Wit gloeiend lijkt in het vuur op te gaan.

Of nog duidelijker: met het beeld van een druppel water die in wijn valt.

Zo blijft de mens ook zijn wezen behouden als het opgaat in de onmetelijke werkelijkheid die hem in de extase omvat.

Gelukmakende extases betekenden voor hem niet het enige of het belangrijkste van de mystiek.

Schouwen is als het ware slapen in de armen van God, maar de ziel keert terug, vervuld met een vuur van uiterst hevige liefde tot God, met en geestdrift om te ijveren voor gerechtigheid, gloeiend van verlangen om te doen wat gedaan moet worden.

Vooral in de laatste jaren van zijn leven wist BERNARDUS zijn mystieke ervaring te verbinden met een ongelooflijke activiteit naar buiten.

Hij werd een prominente figuur die beslissend inwerkte op de gang van zaken in de kerk.

Zijn invloed op het devotieleven van het gewone volk is ook niet te onderschatten.

Hijzelf wordt uitgebeeld als drinkend uit de borst van de Moedermaagd of ook wel als iemand die de gekruisigde Jezus omhelst.

Dit laatste beschrijft hij zelf als een soort visioen.

Bernardus probeerde zich in te leven in wat hij hoorde en zag.

Als hij leest hoe Maria door de engel wordt benaderd, stelt hij zich voor wat hij zelf erop zou zeggen.

Zo ook met Jezus.