KRISHNAMURTI: DE WERELD - DAT BEN JIJ 

  IDEOLOGIEEN ZIJN DE BRON VAN ALLE ELLENDE  

Vraag: Is het eigenlijk wel mogelijk te handelen, zonder dat men verstandelijke voorstellingen of begrippen heeft?

Kan men bijvoorbeeld door deze kamer lopen en in die stoel gaan zitten, zonder het begrip te hebben wat een stoel is?

U schijnt te beweren, dat er in het geheel geen begrippen behoeven te zijn.

Krishnamurti: Misschien ben ik niet voldoende in details getreden. Begrippen zijn nodig.

Als ik je vraag, waar je woont, dan zal je mij dat - als je niet aan geheugenverlies lijdt - kunnen vertellen.

Dat 'aan mij vertellen' komt voort uit een voorstelling, uit een herinnering en dergelijke voorstellingen en herinneringen heeft men nodig.

Maar het zijn de voorstellingen, waaruit ideologieën zijn voortgekomen, die de bron zijn van de ellende.

Jij bent een Amerikaan, ik een Hindoe, een Indiër.

Jij schaart je achter de ene ideologie en ik achter een andere.

Deze ideologieën behoren tot de wereld van voorstellingen en begrippen en we zijn bereid elkaar daarvoor te vermoorden, hoewel we misschien op wetenschappelijk gebied, in de laboratoria samenwerken.

Maar heeft dat beeldvormende denken in de menselijke verhoudingen een rechtmatige plaats?

Hier ligt het gecompliceerder.

Alle reacties berusten zonder uitzondering op voortellingen; ik heb een idee en in overeenstemming daarmee handel ik.

Dat wil dus zeggen: er is eerst een idee, een formule, een norm en dan ontstaat de handeling, die daarmee overeenstemt.

Er is dus een indeling in de voorstelling, of het idee en de handeling.

Wat bij deze indeling aan de ideeën-kant staat is de waarnemer.

De handeling is iets, dat buiten ons staat en vandaar de verdeeldheid, het conflict.

Dat werpt de vraag op of een geest, die geconditioneerd is, die is opgevoed en grootgebracht door de samenleving, zichzelf kan bevrijden van dit denken in schema's, zodat hij niet langer mechanisch handelt.

Kan de geest in een toestand van stilte zijn en van daaruit handelen; kan hij werken zonder schema?

Ik zeg dat het mogelijk is, maar het feit dat ik dat zeg, verleent het nog geen waarde.

Ik zeg dat het mogelijk is en dat meditatie is.

Het oplossen van de vraag of de geest - de hele geest - volkomen stil kan zijn, vrij van alle beeldvormend denken, vrij van alle gedachten, zodat het denken uitsluitend werkt, wanneer dat nodig is.

Ik spreek Engels; daarbij vindt een automatisch proces plaats.

Kun je in volkomen stilte naar mij luisteren, zonder dat het denken ergens in de rede valt? - en kun je daarbij zien, dat zodra je tracht dit te bereiken, het denken alweer is binnengeslopen?

Is het mogelijk te kijken - naar een boom, naar deze microfoon - zonder het woord er bij te halen?

Het woord is immers de gedachte, de voorstelling.

Een boom zien zonder vooropgesteld beeld is tamelijk makkelijk.

Maar kun je je blik richten op een vriend, of op iemand die je bezeerd of gevleid heeft, zonder dat er een woord of een beeld in je opkomt?

Dat is heel wat moeilijker.

Als dat het geval is betekend het, dat de hersenen in rust zijn; ze hebben hun antwoord, hun reacties, ze zijn soepel, maar zo rustig, dat ze vanuit die rust volledig en ongestoord kunnen zien.

Alleen in die toestand kun je begrijpen en handelen en kun je een daad verrichten, die niet fragmentarisch is.