FILOSOFIE: LEER DER GROTE DENKERS 

  WUNDT: KENNISTHEORIE  

De kennistheorie onderzoekt de logische ontwikkeling van het kennen, doordat zij het ontstaan van de wetenschappelijke begrippen op de grondslag van het logische denken en zijn wetten nagaat.

De logica is een zuiver wet-gevende wetenschap,die rekenschap aflegt over al de wetten, die bij het zoeken naar de waarheid werkzaam zijn.

Zij heeft tot taak vast te stellen, hoe het denken zich moet bewegen, om tot juiste kennis te geraken.

Zij zoekt de algemeen en noodwendig geldende regels op, die tezamen een denkmethodiek vormen, waaraan elkeen, die juist wil denken, zich bewust of onbewust te houden heeft.

Zij moet het weten in zijn wording trachten te grijpen en de wegen aantonen, die naar vertrouwbare kennis leiden, de hulpmiddelen verschaffen, waarover het menselijk denken de beschikking heeft.

De logica heeft dus de kennisleer tot grond en de methodeleer tot voleindiging.  

Alle kennen is denken, maar niet alle denken is ook kennis.
De geest kan tal van dingen denken (een paard met vleugels b.v.), die toch nooit in de werkelijkheid zullen of kunnen aangetroffen worden.

Het denken is dus een zuiver subjectieve bedrijvigheid, die op zichzelf niets met de werkelijkheid te maken heeft.

Het denken volbrengt eerst zijn eigenlijke taak, wanneer het kennis schept, waarachtige kennis, die evidentie en algemeen-geldigheid tot kenmerken heeft.

Het denken begint reeds met de aanschouwing en heeft die eigenschap: tussen denken en zijn bestaat er een ),conformiteit", zodat aangenomen moet worden, (al laat het zich niet bewijzen) dat de beginselen van het psychische in het fysische terug te vinden zijn.

Met ons denken reconstrueren wij als het ware de gehele werkelijkheid.

De dingen leveren de stof voor het denken, maar het denken zelf wordt eerst tot kennen, wanneer aan het gedachte de voorstelling van de noodwendigheid der gedachte zich paart; oorspronkelijk was het denken één met zijn voorwerp, deze eenheid werd echter verbroken en kan nooit meer in haar geheel worden hersteld.

Alle kennis is dus denkende verwerking van de inhouden der ervaring, inhouden dus stammend zowel uit de waarneming, als uit het verstand, als uit de rede, leidend dus tot de kenniswijze van het praktische leven, van de onderscheidene wetenschappen, van de wijsbegeerte.

De logische denkwetten zijn, daar zij voor elke inhoud van de ervaring gelden, ook ervaringswetten, al gelden zij ook a-priori, d.i. in de betekenis van Kant, onafhankelijk van alle ervaring.

Het zijn de normen, de vormen, die het denken op alle mogelijke
inhouden toepast.

Het logische denken verenigt dus vrijheid met noodwendigheid.

Het denken is vrij inzoverre het uitsluitend aan den
wil te gehoorzamen heeft: niemand kan mij dwingen te denken;
ik dénk slechts, wanneer ik wil.

Het denken is echter gebonden tegelijk, omdat het, wil het werkelijk denken zijn, aan de wetten van de logica dient te gehoorzamen.

In overeenstemming met de metafysische leer van Wundt, wier bedoeling het is, overal van het bekende naar het nog onbekende over te springen, moeten de hypothesen bij hem een gewichtige taak vervullen.

Zij immers bewerkstelligen op het gebied van de exacte wetenschappen en van de wetenschap in 't algemeen, wat de metafysica voor het geheel van
de kennis wil bereiken.

De hypothesen zijn het hoofdzakelijke hulpmiddel in het voortschrijdend denken, zij zijn de springplanken van de kennis.

Hun eigenaardig wezen bestaat daarin, dat zij nóch feiten noch willekeurige gezichtspunten zijn, maar vooropstellingen, die ter wille van de feiten, om deze met elkaar te verbinden, gemaakt moeten worden.

Volstrekte kennis, d.i. kennis, vrij van alle hypothesen, ligt buiten het
bereik van de menselijke geest; op alle gebieden gaan wij uit, wij kunnen niet anders !, van gezichtspunten, die, zoals het woord zélf zegt: één punt zien e1l al het overige bewust negeren, daarom ook brengt elk opgelost probleem er aanstonds tal van andere nog onopgeloste op de voorgrond.