FILOSOFIE: HET ABSOLUTE 

  MYSTIEKE ERVARING  

Inleiding.

Geen feit en geen argument is van zo directe en ogenschijnlijk van zo doorslaggevende betekenis voor het probleem dat naturalisten en spiritualisten verdeeld houdt, dan de ervaring en het getuigenis van degenen die de levende werkelijkheid van de Oneindige rechtstreeks menen te hebben ervaren.

Wat voor anderen een betwistbare vraag is of het moeizame besluit van een redenering die door vele twijfels en tegenwerpingen bedreigd wordt, is voor de mystici een zekerheid die op onmiddellijke aanschouwing berust - een zekerheid die zij aan anderen meedelen en die bij dezen voortleeft als het vaste geloof van een religieuze gemeenschap.

Voor de wijsbegeerte, niet minder dan voor de godsdienst, is het verschijnsel van de mystiek een gegeven, dat met de grootste aandacht en met de uiterste zorgvuldigheid op de betrouwbaarheid van zijn aanspraken moet onderzocht worden.

Is het getuigenis van de mystici, in zijn geheel of althans wat de kern van hun boodschap betreft, een zaak die vertrouwen verdient en de toets van een onpartijdige maar scherpe kritiek kan doorstaan, of is het redelijker hun ervaringen, ook als zij onderling overeenstemmen en zo voor elkaar schijnen in te staan, als een collectieve en niet-corrigeerbare illusie van de waarneming te interpreteren?

Een positief antwoord zou een bevestiging zijn van de conclusies waartoe het voorafgaande leidde; een negatief antwoord zou de geldigheid van deze conclusies niet aantasten.